تعریف بیابان (1)
بیابان آبی به موجب طبقهبنديهاي اقليمي، بيش از 47 درصد از خشكيهاي زمين را سرزمينهاي فراخشك، خشك، نيمهخشك و نيمهمرطوب خشك تشكيل ميدهند كه همة آنها را به اجمال «سرزمينهاي خشك» و در بيان عامه، برحسب خاستگاه گوينده، تمام يا بعضي از آنها را «بيابان» مينامند؛ البته از نظر اقليمشناسان تنها سرزمينهاي خيلي خشك، بيابانهاي واقعي هستند. چنين است كه بيابانهاي اقليمي با اشغال قريب به نيمي از مساحت خشكيهاي زمين، وسيعترين زيست اقليم جهان محسوب ميشوند و انواع مختلف بيابان در سراسر كره خاك، بدون محدوديت عرض جغرافيايي، ارتفاع و فاصله از دريا استقرار يافتهاند. ويژگي اخير سبب شده تا در اراية يك تعريف جامع براي بيابان از مفاهيم كلي و عموماً غيركمي استفاده شود. نظير آنچه كه در فرهنگ جهاني « وبستر» آمده است: « بيابان، عرصه وسيعي است كه ميزان پوشش گياهي آن تأمينكننده حيات بشري نيست».
ناگفته نماند كه كمبود يا فقدان مطلق پوشش گياهي، به عنوان حلقة نخست زنجيرة حيات در خشكيهاي زمين ميتواند ناشي از نامساعدبودن شرايط اقليمي (بيابانهاي اقليمي) و يا نامساعدبودن شرايط زمين (بيابانهاي خاكي) باشد، كه بيابانهاي نوع اخير در آمار مذكور منظور نشده است. شايان ذكر است كه تلفيقي از اقليم و خاك، شرايط متنوعي پديد ميآورد كه سبب پيدايش طبيعي واحههايي سرسبز در بيابانهاي واقعي، يا واديهايي عاري از گياه در زيست اقليمهاي جنگلي ميشود.
![]()
به «مهار بيابانزايي» خوش آمديد؛ تارنمايي كه از 12 فروردین 1384 کلید خورده است و تاکنون جوایز متعدد منطقهای، ملّی و جهانی بدست آورده؛ از جمله: در آبان 1385 و اردیبهشت ماه 1387، عنوان برترین وبلاگ محیط زیستی ایران را بدست آورد؛ در فروردین ماه سال 1389 به عنوان سومین وبلاگ محبوب محیط زیستی جهان در سال 2009 انتخاب شد؛ در دوم اردیبهشت 1392، وبگاه نخست محیط زیستی پایتخت در جشنواره مشکات برای سال 1391 شد و سرانجام در 17 اردیبهشت 1392، برنده عنوان برترین وبلاگ به انتخاب مردم در اجلاس جهانی رسانهها برای سال 2013 شد. محمّد درویش در این محیط مجازی ميكوشد در گام نخست جايگاه محيط زيست را در سبد اولويتهاي راهبردي كشور، به منزلگاهي درخور ارتقاء بخشد؛ و در گام بعدي ثابت كند كه بخش پهناوري از زيستبوم وطن، همان قلمرو برهنه و سوزان ماسههاي بادي و شورابهاي كويري و كلوتهاي سر به فلك كشيده و نبكاهاي استوار عرصههاي بياباني، ميتواند پايدارترين و غنيترين صندوق ذخيرهي ارزي ايرانيان باشد. به شرط آنكه بكوشيم با نفي «بيابانزدايي»، از بيابانيشدن زيستبومهاي تالابي، جنگلي و مرتعي خويش جلوگيري كنيم.